یادداشت| «جهاد تبیین» در تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین به چه معناست؟

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، تجربه چهل و چند ساله انقلاب اسلامی اثبات کرده، همواره پیشروترین، خط شکن‌ترین، نقادانه‌ترین و مسأله‌مندترین افکار، گفتار و کردار حاضر در صحنه، اندیشه، سخن و عمل انقلابی بوده است. بر خلاف ادعای جریان روشنفکری غربخوانده، واقعی‌ترین محتوای نقادانه در آشنایی زدایی از مسلمات و الزامات تجدد، گفتارها و اقداماتی بوده که ریشه در اندیشه انقلاب اسلامی داشته است.

مسلمات و محکماتی که با عملکرد جریانات تحریفی، تبدیل به امور بدیهی زندگی روزمره مردم شده است. و این بداهت جایی برای پرسش گری و فراروی از موقعیت های تحمیل شده باقی نمی‌گذارد.

پرسش گری و مسأله دار کردن این وضعیت‌ها با اندیشه ها و گفتارهای مولود تجدد، ممکن نیست. هر اقدامی برای استمداد از این آبشخورهای فکری در نقد وضعیت‌های تحمیلی خود این اندیشه‌ها، لبس بعد لبس یا پوششی جدید روی پوشش قبلی است. یکی از نمونه‌های عینی این کورگرهگی، تلاش جریانات تحریفی برای پرسش گری و مسأله دارکردن اندیشه‌های انقلابی است.

با وارونه کردن واقعیت، جریانی که خود متهم به طبیعی‌سازی موقعیت‌های تحمیلی است، در جایگاه مدعی نشسته و وضع حاضر را نتیجه مداخله و ممانعت دستگاه‌های انقلابی از کاربست نسخه‌هایشان تحلیل می‌کند.

نتیجه این وضعیت قطع زنجیره تواصی به حق و صبر است. یعنی جلوی جریان یابی بصیرت و آگاهی انقلابی - که خود پیش شرط آشنایی زدایی و عبور از موقعیت‌های تحمیلی جریانات تحریفی است- را سد کرده و استقامت و صبر بر حفظ آن بصیرت را بی‌معنا می‌کنند. در این فضا امید بخشی فرد به فرد یا توصیه به صبر و تلاش، محجور می‌شود.

اندیشه انقلابی در عوض گزاره‌های حقیقی‌ای را عرضه می‌کند که امکان واقعی پرسشگری و مساله وارگی را فراهم می‌آورد. جهاد تبیین در این نقطه معنادار می‌شود. یعنی جایی که باید موقعیت‌های تحمیلی، بدیهی شده، ساختاری شده به پرسش گرفته شده و مسأله‌دار شوند. بنابراین اگر وضعیت اقتصادی نامطلوبی داریم، راه مسأله مند کردن آن، استمداد از گزاره‌های حقیقی اندیشه انقلابی است.

در اندیشه انقلابی شرایط تحریمی، مسأله مند نمی‌شود. ضربه پذیری اقتصاد کشور مسأله مند می‌شود. جانب نقد نه به سمت پرسشگری از تحریم بلکه به سمت پرسش گری از ضربه پذیری اقتصاد کشور، معطوف می‌شود. این پرسشگری و نقادی واقعی، زمینه فراروی از وضعیت حاضر و رسیدن به راه حل قطعی را فراهم می‌آورد. برساخته مفهومی اقتصاد مقاومتی دقیقا نتیجه همین فرصت نقد واقعی است. مفهومی واقعی که پایه و مایه حقیقی دارد. یعنی اندیشه اسلام انقلابی. مرحله بعدی آن است که این برساخته مفهومی تبدیل به گفتمان واقعی شود. عمومیت یابد، تبدیل به یک فهم متعارف شود.

در این فضا است که ایده خنثی سازی تحریم‌ها، اقتصاد درون زا، اقتصاد دانش بنیان و تولید دانش بنیان امکان طرح و پیاده سازی می یابد. تولید دانش بنیان یکی از مضامین و بلکه مضمون اصلی گفتمان اقتصاد مقاومتی است.

با این توضیحات، لازم است، شعار تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین را در کنار فریضه واجب و فوری جهاد تبیین قرار داد و پرسید، جهاد تبیین در موضوع تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین به چه معناست؟ به بیان دیگر در موضوع شعار سال چگونه می‌توان جهاد تبیین کرد؟ به گمان نگارنده جهاد تبیین در این موضوع به معنای مسأله مند کردن روال‌های جاری تولیدی کم بازده، پرهزینه و فرصت سوز ( به‌جای فرصت سازی برای اشتغال آفرینی) است.

این نحوه مواجهه با وضعیت‌های طبیعی شده و تنبل تولیدی، اولین قدم برای طرح متناسب ایده‌های دانش بنیان است. به پرسش کشیدن روال‌های جاری تولیدی، نیاز به طرح ایده‌های دانش بنیان را موجب می‌شود. در این مجاهدت تبیینی، خصم، مانع و عایق همین روال‌های طبیعی شده و تنبل تولیدی است که به صورت غیرمستقیم نتیجه سیاست‌گذاری‌های اقتصادی وارداتی است.

بررسی اجمالی بیانات رهبری پیرامون اقتصاد دانش بنیان، شرکت‌های دانش بنیان و زنجیره تبدیل علم و فناوری به تولید انبوه، نشان می‌دهد امید اصلی رهبر معظم انقلاب در این جهاد تبیینی، دانشی و عملی، به نیروی انسانی جوان، متخصص و مبتکر است. ظرفیتی دانشی که اگر فعال شود، می‌تواند به اشتغال بی‌انتها منجر شود. [۱]

[۱] - بیانات در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت‌دولت ۱۳۹۴/۰۶/۰۴: «به نظر من مشاغلی که ناشی از علم است، انتها ندارد، هرچه ما آدم داشته باشیم می‌توانیم شغل علمی در اختیار این‌ها بگذاریم. مشروط به اینکه بنشینیم و کار کنیم.»

*جعفر علیان‌نژاد، پژوهشگر

انتهای پیام/۴۱۶۷